Eenhoorn – Mythisch wezen in heraldiek

Bovenop de koepel van de Amelander vuurtoren staat een eenhoorn, een mythisch figuur in de vorm van een paard met een gedraaide hoorn op zijn hoofd. De eenhoorn is een mythisch dier, dat in heraldiek en verhalen voorkomt en het is een sterrenbeeld. Het dier staat symbool voor onder meer dapperheid en zuiverheid, strijdlust en maagdelijkheid. De eenhoorn is heel bekend geworden door de Harry Potter boeken.

Viervoeter met hoorn op het hoofd

• Eenhoorn: paard of ezel
• Mythisch wezen
• Heraldiek
• Fallus
• Symbool
• Sterrenbeeld

Eenhoorn: paard of ezel

De eenhoorn is een paard of een ezel, maar dan met een hoorn op zijn voorhoofd. Het beeld van de eenhoorn is heel oud en komt in de eenentwintigste eeuw in de literatuur voor. De eenhoorn treffen we aan in Mesopotamische kunstwerken en komt terug in Indiase en Chinese mythen.

Mythisch wezen

De Grieken kenden het dier en zo raakten ook de Romeinen er meer bekend. De eenhoorn werd beschreven als een woest dier dat door jagers niet te bejagen viel. Alleen met behulp van een maagd kreeg men er vat op. In de tegenwoordige tijd is de eenhoorn vooral bekend geworden uit de boeken over Harry Potter.

Heraldiek

We kennen de eenhoorn ook uit de heraldiek. Het komt voor op familiewapens en schilden van steden en gemeenten. Het symbool van het paard met de hoorn komt bijvoorbeeld voor in het wapen van het Friese Menaldumadeel. In de heraldiek staat het symbool voor dapperheid en strijdlust. Hoe de eenhoorn in het wapen van Menaldemadeel terecht is gekomen, is niet helemaal duidelijk. Men denkt dat het een allegorie is op het huwelijk van grietman Van Heerma met zijn vrouw Luts. Tsjerk van Heerma ging door voor een woeste man. Volgens de legende kan alleen een maagd de eenhoorn temmen en die maagd moet dan Luts zijn geweest.

Fallus

In de kunst komen we de eenhoorn tegen met zijn hoorn in de schoot van een jonge vrouw. De hoorn staat symbool voor een fallus. De hoorn zelf zou medicinale eigenschappen bezitten, net als die worden toedicht aan gemalen hoorn van een neushoorn. Het stof dat van de hoorn is geschraapt zou helpen bij diverse kwalen en mankementen en menselijke lichaamsprocessen ondersteunen. Het zou helpen bij:

• vergiftigingen;
• krampen;
• prikkelen van de geslachtsdrift;
• epilepsie;
• lepra.

Symbool

Het symbool eenhoorn heeft vele betekenissen:

• strijdlust;
• dapperheid;
• kuisheid;
• maagdelijkheid;
• zuiverheid;
• Jezus.

Sterrenbeeld

Er is een sterrenbeeld vernoemd naar de eenhoorn. Het sterrenbeeld heet ook wel Monoceros, het is een zwakke groep sterren, die je nauwelijks ziet tussen de heldere sterrenbeelden en sterren die er in de buurt staan: sterrenbeeld Orion en de sterren
Procyon en Sirius.

Ameland

Bovenop de oude koepel van de vuurtoren staat een eenhoorn, dapper met zijn hoorn omhoog wijzend. Het is een windwijzer.
De oude koepel vormt inmiddels het dak van de entree van het nieuwe Maritiem Museum aan de Oranjeweg in Hollum op Ameland; de vuurtoren kreeg een nieuwe koepel.
Op 27 januari 2013 is het volle maan. De maan schijnt achter de eenhoorn en het lijkt het ene moment alsof het mythische dier over de maan galoppeert en daarna is het alsof hij de maan op de hoorn heeft genomen.

Lees verder

• Vuurtoren van Ameland aan de Oranjeweg bij Hollum
• Amelander Vuurtoren Run - in recordtijd naar boven