Reisapotheek, je checklist voor op reis

Vakantie vereist goede voorbereiding, aangenomen dat je je reis niet wilt laten verknallen door reizigersdiarree, zonnebrand, wagenziekte, plotselinge koorts, insectenbeten, blaren of verstopping. Omwille van je gezondheid is het verstandig de risico's zo veel mogelijk te minimaliseren. Eenmaal op reis kijk je dus uit met voedsel, water en onhygiënische omstandigheden. En word je toch getroffen door medisch onheil, dan heb je je zelf samengestelde noodpakket bij de hand. Zo red je je vakantie!

• Risico's op populaire bestemmingen
• Checklist medicijnen op vakantie: Je reisapotheek
• Tips wijs op reis

Risico's op populaire bestemmingen

Elk jaar reizen ruim anderhalf miljoen Nederlanders naar een verre bestemming met alle risico's van dien. Hierbij hoef je niet alleen te denken aan avontuurlijke reizen in tropische landen, maar ook een leuke strandvakantie veel dichterbij. Op slechts enkele uurtjes vliegen liggen populaire vakantielanden als Turkije, Egypte, Marokko en Gambia, maar de reisfolders zijn rooskleuriger dan de werkelijkheid. Stewardessen die op deze bestemmingen vliegen weten helaas hoe het met veel reizigers gesteld is die vanuit deze landen naar Schiphol terugvliegen en de wc in het vliegtuig bestormen. Ook in Oost-Europa is het risico op infectieziekten verhoogd. Veel mensen realiseren zich niet dat alleen al de bestemming een bedreiging voor de gezondheid is. Behalve dit komt het er ook op aan wat men in het vakantieland precies doet. Weet dat besmet voedsel er vaak normaal uitziet! Loop je helaas iets op, dan is de medische noodtrommel het laatste toevluchtsoord. En exact die persoonlijke reisapotheek kun je in Nederland nog regelen.

Checklist medicijnen op vakantie: Je reisapotheek

Algemene geneesmiddelen

• Geneesmiddelenpaspoort (verkrijgbaar via uw apotheek) en reisdocument voor medicijngebruik (doktersverklaring). In verschillende talen of alleen in Engels staat hier welke medicijnen je gebruikt en welke werkzame stoffen ze bevatten. Handig voor als je in het buitenland een arts en apotheker nodig hebt. Heb je allergie of diabetes, check dan of dit vermeld staat.
• Medicijnen op doktersvoorschrift (en een extra recept met stofnaam of Latijnse naam van de geneesmiddelen).
• Telefoonnummer van je arts en apotheker.
• Vaccinatieboekje.
• Koortsthermometer.
• Pijnstillers en koortsverlagende middelen zoals Paracetamol en Ibuprofen. Liever geen zetpillen naar warme landen.
• Middel tegen reisziekte (zee-, lucht-, en wagenziekte) zoals Primatour. Sommige middelen kunnen versuffend werken, wil je dat niet neem dan als alternatief een lepeltje gemberpoeder voor de reis in (half uurtje ervoor).

Bewaar medicijnen altijd op de juiste temperatuur omdat de werkzaamheid anders kan afnemen, of zelfs onbruikbaar kan worden. Dit geldt vooral voor vloeistoffen en zetpillen. Leg medicijnen nooit op de hoedenplank of in het handschoenenkastje van de auto omdat de temperatuur hier te hoog kan worden. Voor een vliegreis geldt dat medicijnen in de handbagage moeten maar wel het beste over verschillende tassen kan worden verdeeld. Dit in verband met zoekraken tijdens de reis. Insuline moet in speciale koeltasjes en kan daar de hele reis in worden bewaard (mits er ter plaatse geen koelkast is).

Maag en darmen op reis

• Diarreeremmers, zoals loperamide (Imodium, Diacure), niet te gebruiken bij koorts, bij bloed of slijm in de ontlasting, en niet langer dan drie dagen achtereen. Probeer diarree niet direct te stoppen, maar alleen als het te lastig is. Diarree zorgt namelijk voor een snelle verdwijning van schadelijke bacteriën.
• ORS (Orale rehydratievloeistof), poeders voor de aanvulling van vocht, zouten en suikers (bv. Frisomed) om uitdroging bij reizigersdiarree te voorkomen (vooral voor kinderen en ouderen).
• Laxeermiddel (bv. Bisacodyl, psylliumvezels of Lactulose-siroop). Als laxeermiddelen langere tijd worden gebruikt worden de darmen ‘lui’ en verergert de obstipatie. Dit geldt niet voor de vezels. Door voldoende te drinken en te bewegen kun je verstopping soms voorkomen.
• Anti-maagzuurtabletten (bv. Rennies, Maalox), middel tegen misselijkheid en braken (bv. Motilium) en middel tegen maagkramp (bv. Buscopan).
• Antibiotica op recept (in overleg met arts), voor als je heel lang op reis gaat. Liefst dan ook een anti-schimmelmiddel tegen de bijwerkingen.
• Drinkwaterdesinfectiemiddel (waterzuiveringstabletten), waterfilter.
• Vaccinaties ter voorkoming van reizigersziekten, verkrijgbaar op doktersrecept (pas op bij zwangerschap). Grootste risicogebieden zijn Afrika, Midden- en Zuid-Amerika en Zuidoost Azië. Voor de meeste tropische ziektes zoals DTP (Difterie, Tetanus, Polio), hepatitis A, buiktyfus, gele koorts en hondsdolheid bestaat een goed vaccin. Kijk of voor de reis vaccinaties en/of malariaprofylaxe wordt geadviseerd. Controleer of je vaccinaties nog werkzaam zijn. Maak zo nodig op tijd een afspraak met een deskundig vaccinatiecentrum.

Een peperduur hotel met het maximaal aantal sterren zegt helaas niet alles. In het algemeen geldt dat hygiëne de kans vermindert dat het voedsel wordt besmet. Koelen vermindert het risico op vermenigvuldiging van bacteriën en verhitten doodt de meeste ziekteverwekkers. Bescherm voedsel altijd tegen rondvliegende insecten. Heb je buikpijn en/of diarree, bereid dan zelf geen voedsel.

Insecten op reis

• Middel tegen jeuk van insectenbeten (bv. Azaron).
• Insectenwerend middel (preventie), bij voorkeur waar de stof DEET 30% in zit (bv. Autan of Jaicogel).
• Klamboe/muskietennet, al dan niet geïmpregneerd. Dit impregneren wordt speciaal aanbevolen in gebieden met resistente malaria tropica, kwetsbare reizigers (zwangeren, kinderen, ouderen), mensen die reizen onder primitieve omstandigheden en langverblijvers.
• Tekentang/uitzuigkit, voor wie veel gaat wandelen in de natuur.
• Anti-malaria tabletten (malariaprofylaxe) indien geadviseerd, verkrijgbaar op doktersrecept. Muggen die malaria en Japanse encefalitis overbrengen steken tussen zonsondergang en zonsopgang. Muggen die dengue en gele koorts overbrengen steken juist overdag. Dit betekent dat je je in landen waar beide ziektes voorkomen het hele etmaal moet beschermen. Bij een zeer laag risico kan aangeraden worden alleen antimuggenmaatregelen te nemen en geen antimalariapillen te slikken.

Eerste hulp

• Verbanddoos (ook in auto) en/of First Aid kit. Alle verkrijgbare dozen verschillen iets van elkaar, maar te denken valt aan: Ontsmettingsmiddel voor wonden, steriele gazen en vaseline gazen (Unitulle), betadine-jodium oplossing, injectieset (steriele naalden en spuiten), hydrofiele zwachtels, elastische kleefpleister (leucoplast), gewone pleisters (liefst water-resistent), zwaluwstaartjes, watten, likdoornpleisters, blarenpleisters, talkpoeder, veiligheidsspelden, schaartje en (splinter)pincet, iets tegen brandwonden, handschoenen, driekante doek (mitella). Neem de EHBO-doos niet mee als handbagage in het vliegtuig want dan zullen vele voorwerpen niet mee mogen. Voor sporters zijn er speciale verbanddozen (de Sport- en Ongelukkendoos) die behalve de gewone zaken ook voorzien zijn van een beademingsmasker, een isoleerdeken en cold packs voor het direct behandelen van spierscheuringen en zwellingen.
• Ontsmettingsdoekjes voor onderweg.
• Kruidnagel tegen kiespijn.
• Koortslipcrème.

Overig

• Zonnebrandcrème (ten minste beschermingsfactor 12, liefst waterbestendig), lippenbalsem met UV-filter, sunblock, aftersun product, zonneklep/zonnehoed. Check de bijsluiter van medicijnen wat betreft het veilig zonnebaden. Een aantal medicijnen kan in combinatie met zonlicht een chemische reactie geven dat op verbranding lijkt, of leiden tot een allergische reactie dat lijkt op eczeem. In dat laatste geval is de reactie ook op lichaamsdelen die niet in de zon waren.
• Contactlensvloeistof, reservelenzen en doosjes, oogdruppels, (lees)bril, reservebril, brilreparatieset.
• Slaap-/anti-jetlagmiddel.
• Middel tegen keelpijn zoals zoute drop of keelpastilles.
• Neusdruppels/spray (bv. Otrivin of een zoutoplossing).
• Oorfilters/doppen, drukregelende earplugs voor vliegreizen, oordruppels (met antibiotica), deze laatste vooral voor duikers.
• Nagelknipper, vijl, middel tegen huid- en voetschimmel.
• Reisspiegeltje.
• Middel tegen hoogteziekte (acetazolamide), in buitenland verkrijgbaar.
• Plaskokers, nu ook voor vrouwen verkrijgbaar en handig op reis.
• Maandverband, tampons.
• Voorbehoedsmiddelen, condooms (deze niet ter plaatse kopen wegens vaak slechte kwaliteit).

Tips wijs op reis

Verstandig op reis

• Check je ziektekostenverzekering en zorg dat je voldoende verzekerd bent. Neem de papieren hiervan mee en laat een kopie thuis.
• Sluit een goede reisverzekering af die ook repatriëring dekt. Medische voorzieningen zijn in het buitenland vaak zeer duur, helemaal als je onverwachts terug moet met een gipsvlucht. Zorg dat bij een ziekenhuisopname in het buitenland op tijd een alarmnummer zoals de hulplijn gebeld wordt. Veel verzekeringsmaatschappijen hanteren een termijn van 24 uur.
• Ga altijd uitgerust op reis om het lichaamsevenwicht zo min mogelijk te verstoren.
• Stel je bij aankomst op het vakantieadres op de hoogte waar je in geval van nood terecht kunt voor medische hulp. Echter, bezoek geen tandarts in een land met slechte hygiënische voorzieningen, pas in dat geval ook op in ziekenhuizen en vooral bij bloedtransfusiediensten. Injecties en infusen kunnen gevaarlijk zijn.
• Duurt de reis langer dan drie maanden, laat je dan van te voren nog medisch onderzoeken en laat ook je gebit controleren.
• Leidingwater of water uit bronnen en rivieren voor gebruik eerst snel en lang koken (minimaal een kwartier). In plaats daarvan kan ook mineraalwater (met fabriekssluiting) worden gebruikt. Ook tanden poetsen in kraanwater is vaak onveilig.
• Eet geen rauw vlees (tartaar), half rauw vlees, rauwe vis of verse schelpdieren. Pas ook op voor vis in een plaats die ver van de kust ligt.
• Eet geen onverpakt ijs en vermijd ijsklontjes, want vriezen doodt geen bacteriën. Wil je toch ijsblokjes maak ze dan van gekookt water.
• Pas op voor lokale drankjes omdat deze kunnen zijn aangelengd met ongezuiverd water; laat je drank uit een flesje schenken dat in je aanwezigheid geopend wordt. Kies bij voorkeur dranken met koolzuur.
• Drink geen ongepasteuriseerde melk; kook losse melk of flessenmelk uit een aangebroken fles altijd eerst voor gebruik.
• Groenten, vlees en vis voor gebruik eerst zeer goed koken en/of lang doorbakken. Eet het vervolgens als het heet is, want verhitting doodt bacteriën. Pas op met sla en rauwkost dat vaak gewoon in kraanwater is gespoeld.
• Koop geen voedsel bij straatverkopers en eet nooit restjes.
• Eet enkel fruit dat je zelf kunt pellen of schillen.
• Check borden, bestek en glazen of ze goed schoon zijn.
• Bewaar etensresten in de koelkast (indien aanwezig), een koelbox is minder goed, een koeltas is slecht. Is er dus geen koelkast, eet het voedsel dan binnen 24 uur op.
• Doe de afwas in goed heet sop en gebruik altijd schone theedoeken. Spoel deze na gebruik uit in heet sop en droog ze vlug, liefst in de zon.
• Was zeer regelmatig de handen met zeep en gebruik schone (bad)handdoeken. Was de handen in elk geval na toiletbezoek, voor je gaat koken en voor je gaat eten.
• Als je ergens eten koopt, is het belangrijk om te kijken of het eten goed gekoeld wordt. Koop alleen als je erop vertrouwt dat het eten op de juiste manier bewaard en bereid is. Een schone, drukbezochte winkel is een goed teken.
• Houd slaapvertrekken zo veel mogelijk muggenvrij (sluit tijdig voor zonsondergang deuren en ramen).
• Ga je naar een restaurant, kies dan een drukbezochte gelegenheid waar de voedselverwerking snel is.
• Ga in warme landen op het heetst van de dag, tussen 11 en 15 uur, de schaduw in.
• Wees voorzichtig in het verkeer en bij risicovolle activiteiten als raften, duiken of bungeejumpen, dit om opname in een plaatselijk ziekenhuis met evt. risico's te vermijden.
• Maak geen lange, verre reis tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap, en reis tijdens de gehele zwangerschap niet naar landen met slechte hygiënische omstandigheden.
• Vermijd plaatsen waar mensen wel erg dicht bijeen zijn om te voorkomen dat iemand in je gezicht hoest of niest, en jou misschien besmet.
• Laat op reis geen piercings of tatoeages aanbrengen.
• Vakantie in de bergen? Om hoogteziekte te voorkomen stijg je langzaam naar hoogten boven 2.500 meter, acclimatiseer je gedurende twee dagen als je stijgt tot daarboven, gebruik je geen alcohol of slaapmiddelen en slaap je bij voorkeur niet meer dan 300 meter hoger dan de nacht ervoor.
• Loop nooit op blote voeten, ook niet op een strand of in de zee. Loop ook niet in lang gras.
• Dek tijdens zwemmen of andere watersporten huidwondjes waterdicht af.
• Zwem niet in stilstaand of langzaam stromend zoet water (vooral niet in Amazonegebied en Afrika).
• Ben je in een heet land, drink voldoende (min. drie liter per dag) en vermijd alcohol en cafeïnehoudende dranken. Donkere urine is foute boel. Vermijd ook inspanning.
• Vermijd zo veel mogelijk direct contact met vogels en pluimvee. Vermijd ook markten waar vogels worden verhandeld. Dit in verband met de evt. vogelgriep. Neem ook geen dierlijke producten (eieren, vlees(waren), kaas of andere zuivel en huiden) mee tijdens door- en terugreis, ook niet in kleine hoeveelheden.
• Reis je naar een andere tijdzone, gebruik dan een tweede horloge om bij te houden hoe laat je je medicijnen moet innemen.

"Expect the best, plan for the worst, and prepare to be surprised." ~ Denis Waitley