Veerponten in Amsterdam, een gratis uitstapje over het IJ

Voor voetgangers en fietsers zijn de veerponten die over het IJ varen de belangrijkste verbinding tussen Amsterdam Noord en de rest van de stad. De pont over het IJ wordt in documenten uit 1308 voor het eerst genoemd, maar is waarschijnlijk al ouder. Voor forenzen zijn de IJ-veren gewoon een vorm van openbaar vervoer, maar voor bezoekers aan Amsterdam kan het een leuk vaartochtje zijn. Alle veren over het IJ zijn voor voetgangers en fietsers bovendien gratis. Waarom is dat eigenlijk? Welke veerponten zijn er allemaal? En welke veren combineren leuk met een uitstapje?

Geschiedenis van de veerpont over het IJ

In 1308 wordt het Buiksloterveer voor het eerst genoemd, maar waarschijnlijk zijn de pontverbindingen over het IJ al ouder. In de eeuwen daarna hebben verschillende bedrijven veren geëxploiteerd. Een hele succesvolle was de Haven-Stoombootdienst van de firma Zur Mühlen & Co. Die rederij startte in 1879 met een veerverbinding tussen de Montelbaanstoren en de Rietlanden. Later kwamen daar andere verbindingen bij. In 1882 zette deze firma 1,5 miljoen passagiers over.

Gemeenteveren

Sinds 1897 worden de veren over het IJ geëxploiteerd door gemeentebedrijven, eerst door Gemeenteveren Amsterdam en vanaf 1943 door het Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam (GVB). Door gebrek aan steenkool vormden vijf ponten in de hongerwinter in 1945 samen een pontonbrug tussen de Buiksloterweg in Amsterdam Noord en de De Ruijterkade aan de andere kant, waarover mensen lopend de oversteek konden maken.

Veerpont over het IJ gratis

De verbindingen over het IJ zijn gratis voor fietsers, voetgangers, brommers en scooters. De gemeente heeft hiervoor gekozen, omdat de pont voor deze categorieën reizigers de enige mogelijkheid is om vanaf het centrum van Amsterdam het IJ over te steken. Auto's kunnen sinds 1968 door de IJtunnel, maar die is niet toegankelijk voor fietsers en voetgangers. Er wordt al tientallen jaren gesproken over het aanleggen van één of meerdere bruggen over het IJ, maar daar is het nooit van gekomen. Omdat Amsterdammers te voet, per fiets, scooter of brommer dus volledig afhankelijk zijn van de veerpont zijn alle IJ-veren gratis. Er zijn weleens stemmen opgegaan om toeristen wel te laten betalen, maar die ideeën hebben nooit serieus voet aan de grond gekregen. Ook dagjesmensen kunnen dus gratis met de veerpont over het IJ.

Welke veerponten over het IJ zijn er en waar varen ze naartoe?

In 2016 varen er zes verschillende veerponten over het IJ, van west naar oost:

• Westerdoksdijk - NDSM
• Westerdoksdijk - Distelweg
• Amsterdam Centraal - NDSM
• Amsterdam Centraal - Buiksloterweg
• Amsterdam Centraal - IJplein
• Azartplein - Zanenhofstraat (Oostveer)

De actuele dienstregeling is te vinden op de website van het GVB. Voor het Buiksloterwegveer en het IJpleinveer geldt dat ze continu op en neer varen. De andere veren varen enkele malen per uur.

Welke ponten zijn leuk voor een uitstapje?

De veerponten over het IJ worden door Amsterdammers met name gebruikt om van huis naar werk of van huis naar school te komen. Sommige ponten zijn ook heel leuk voor een uitstapje.

Buiksloterwegveer

Dit veer vertrekt achter Amsterdam Centraal en vaart elke zes minuten. De vaartocht is zeer kort, maar de bestemming is interessant. Je komt uit in een stukje van Noord waar veel veranderd is. In 2012 opende hier Eye Film Instituut Nederland (het oude filmmuseum) in een zeer markant gebouw, dat in de Amsterdamse volksmond meestal De Hagedis wordt genoemd. Je kunt er bijzondere films zien of genieten van het fantastische uitzicht op het terras. In 2016 werd de A'DAM Toren heropend. Dit gebouw uit 1971, dat ook wel de Shelltoren wordt genoemd, herbergt een combinatie van kantoren, uitgaansgelegenheden en een uitzichtsplatform. Voor dit platform (Amsterdam Lookout genoemd) betaal je entree. Daarvoor krijg je een weergaloos 360 graden uitzicht. Je kunt er bovendien in een spectaculaire schommel over de rand schommelen op 100 meter hoogte.

NDSM-veer

Eveneens achter Amsterdam Centraal vertrekt de veerpont naar de NDSM-werf. Dit veer bezorgt je een leuk vaartochtje van 10 minuten. Het vaart elk halfuur. Op deze werf - die nog de industriële scheepvaartuitstraling heeft van vervlogen tijden - vind je verschillende horecagelegenheden, allemaal met fabuleus uitzicht over het IJ. Hier vinden ook regelmatig festivals plaats. Kijk op de website van de NDSM werf voor meer informatie.

Oostveer

Deze veerpont vaart sinds 2014 tussen het Oostelijk Havengebied (Azartplein) en de Zanenhofstraat in Noord. Dit veer vaart elke 20 minuten in ongeveer 6 minuten naar de overkant. Vanaf Amsterdam Centraal kun je bus 48 nemen naar het Azartplein. Het Oostelijk Havengebied, de oude zeehaven van Amsterdam, staat bekend om zijn architectuur. Het is een bijzondere buurt om in rond te dwalen als je een nieuwere kant van Amsterdam wilt zien. Het Stadswandelkantoor organiseert er rondleidingen. Aan de andere kant, in Noord, kom je uit in een industriegebied waarin steeds meer hippe bedrijvigheid plaatsvindt. Zeer de moeite waard is een bezoek aan de taproom van Oedipus Brewing (Gedempt Hamerkanaal 85). Naast Oedipus ligt de Kromhouthal, een industriële evenementenlocatie.

Amsterdam van de andere kant zien? Neem eens een veerpont!

Wil je weleens andere delen van Amsterdam zien dan het oude centrum? De verschillende veerponten over het IJ brengen je gratis naar interessante buurten van Amsterdam. De stad is zich sinds het begin van de 21e eeuw volop aan het ontwikkelen rond het IJ. Van het Muziekgebouw aan het IJ tot het nieuwe busstation achter Amsterdam Centraal. De uitzichten over het water zijn weergaloos en het vakantiegevoel dat je erbij krijgt is ook gratis!