Mortsel: gezellige stad in de Antwerpse rand

Mortsel grenst aan het zuiden van Antwerpen, aan de districten Wilrijk, Berchem en Deurne. Mortsel ligt net ten zuiden van de luchthaven in Deurne. De stad is maar een klein halfuur rijden met de tram van het Antwerpse stadscentrum vandaan. (Foto: een filmrolletje, Mortsel is in België bekend van het bedrijf Agfa-Gevaert, gespecialiseerd in foto-apparatuur)

Fortengordel

Mortsel is één van de Antwerpse randgemeenten waar vanaf het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw een grote fortengordel werd gebouwd om de Belgische havenstad aan de Schelde te beschermen. Ook vandaag nog vind je veel restanten van deze militaire geschiedenis.

De fortengordel rond Antwerpen bestaat uit twee grote cirkels van forten rond de stad, en werd in de tweede helft van de negentiende eeuw gepland en gebouwd. De forten in en rond Mortsel maken deel uit van de eerste 'cirkel' aan forten, de zogenaamde Brialmontforten. Fort 3 in Borsbeek en Fort 5 in Edegem grenzen aan Mortsel, en Fort 4 is gelegen in Mortsel zelf. Het Fort 4 ligt aan de Krijgsbaan, de militaire baan die werd gebouwd om alle forten in de fortengordel met elkaar te verbinden.

Vanaf april tot en met september kan je elke zondag deelnemen aan een rondleiding door het Fort 4, die wandeling vertrekt telkens om 14u en je hoeft er niet op voorhand voor in te schrijven. In de winterperiode, van oktober tot en met maart, is er maar één geleid bezoek per maand. Die wandeling met gids vertrekt elke derde zondag van de maand, ook om 14u.

Naast rondleidingen met de focus op het militaire verleden van Fort 4, zijn er ook natuurrondleidingen. In het fort wonen veel beschermde en zeldzame dieren, waaronder een grote kolonie vleermuizen. Deze rondleidingen vinden enkel plaats op aanvraag.

Je kan het fort ook op elk moment gewoon bezoeken. Dan kan je genieten van de rust en de natuur in de omgeving, maar mag je niet in de gebouwen zelf komen. Fort 4 in Mortsel ligt ook op de Brialmont fietsroute.

Tweede Wereldoorlog

Mortsel was al lang voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog een economisch belangrijke stad. Het hoofdkwartier van de producent van fotomateriaal Agfa-Gevaert is al sinds 1904 gelegen in Mortsel. Daarnaast waren ook andere grote industriële fabrieken in Mortsel gelegen. De auto's van het Belgische merk Minerva werden in Mortsel gebouwd. In het MAS in Antwerpen kan je een van de weinige originele Minerva-oldtimers bewonderen.

De Minerva-fabriek werd tijdens de Eerste Wereldoorlog leeg geplunderd door de Duitsers. Tijdens de Tweede Wereldoorlog nam het Duitse leger de Mortselse fabriek in beslag. Zij gebruikten de fabriek tijdens de oorlog als reparatieplaats voor vliegtuigen. De Duitsers bouwden en bewaarden er vliegtuigonderdelen.

Die omvorming van de fabriek maakte van Mortsel een belangrijk doelwit voor de geallieerden. De Minerva-fabriek in Mortsel uitschakelen zou een stevige klap betekenen voor de Duitse Luftwaffe. Op 5 april 1943 werd door Britse en Amerikaanse bommenwerpers een grootschalig bombardement (wat men nu een tapijtbombardement zou noemen) uitgevoerd op de fabrieken in Mortsel.

Dat bombardement miste haar doel echter volledig. Het bommentapijt miste haar doel met meer dan een kilometer afstand, en kwam op de nabijgelegen stad Mortsel terecht. Dit mislukte bombardement eiste meer dan 900 slachtoffers, allemaal burgers. De stad Mortsel lag helemaal in puin en de paniek was enorm. Nog steeds wordt dit mislukte bombardement en het grote verlies van de vele slachtoffers jaarlijks herdacht in Mortsel.

Gezellig shoppen in de groene randstad

Ondanks die turbulente geschiedenis is Mortsel vandaag een rustige randstad van Antwerpen. De tramverbinding met Antwerpen is uitstekend, en ook met de trein ben je in geen tijd in het centrum van Mortsel. Met de auto is het eerder lastig om van Antwerpen tot in Mortsel te geraken, dat vermijd je beter, zeker tijdens de spitsuren. De stad kent nog steeds een heel levendig en gevarieerd winkelcentrum. Daar vind je een leuke mix van zowel grote ketens als kleine, beginnende ondernemers.