Zuid-Frankrijk: Katharenland
In West-Europa ontstond tussen de 11e en de 13e eeuw een religieuze beweging die in ieder land anders genoemd werd. In Zuid-Frankrijk werden de aanhangers van deze stroming Katharen of Albigenzen genoemd. In 1165 heeft in het kasteel van Lombres bij Albi een grote conferentie plaatsgevonden van Katholieken en Katharen.
Albigenzen
Hier is de naam Albigenzen vandaan gekomen. De naam Katharen komt van het Griekse woord
katharoi, wat 'zuiveren' of 'volmaakten' betekent.
De doctrine van de Katharen
De Katharen geloofden in het Goede en het Kwade. Het Goede was afkomstig van God en had betrekking op het geestelijke. Het Kwade was afkomstig van Satan en had betrekking op materie.
Ascetische levensopvatting
De Katharen hadden een ascetische levensopvatting. Werken was verplicht, maar een heleboel andere dingen waren slecht:
- het huwelijk
- de voortplanting
- het persoonlijk eigendom
- het gebruik van wapens
- het afleggen van eden
Sacrament
De Katharen kenden slechts 1 sacrament, dat was het
consolamentum. Het consolamentum was een kwijtschelding van zonden door middel van handoplegging. Hierdoor kreeg de ziel haar oorspronkelijke zuiverheid terug. Mensen die de strikte levenswijze niet op konden brengen, maar die wel met dit gedachtengoed sympathiseerden, konden op hun sterfbed om dit sacrament vragen.
Paus Innocentius III
Paus Innocentius III zag in de snelle verspreiding van deze leefwijze een bedreiging. Daarom moest de ketterbeweging onderdrukt worden, met als directe aanleiding de raadselachtige omstandigheden van de dood van de pauselijke legaat Pierre de Castelnau in 1208.
Kruistochten
Er ontstond een bloedbad dat jaren geduurd heeft: oorlogen, moorden, wraak, folteringen en brandstapels. De kruistochten tegen de Katharen zijn doorgegaan tot aan het einde van de 13e eeuw. De beweging is verdwenen in 1321, toen Guillaume Bélibaste op de brandstapel kwam en levend verbrand werd.
Kastelen
In het Zuiden van Frankrijk kun je ruïnes van de kastelen van de Katharen nog vinden:
- Kasteel van Peyrepertuse
- Kasteel van Queribus
- Kasteel van Lastours
- Kasteel van Puylaurens
- Kasteel van Puyvert
Kasteel van Montségur
Ongeveer 120 km ten Zuiden van Toulouse ligt de ruïne van het kasteel van Montségur. Zowel de ligging als het drama maken van Montségur tot een boeiende plaats.
De ligging
Montségur ligt op een ongelooflijke plaats op 1207 meter hoogte, met aan drie kanten steile rotsen. Het kasteel is dus slechts vanaf één kant toegankelijk, waardoor het een moeilijk te nemen vesting was. Aanvankelijk was het een tamelijk onbelangrijk kasteel, meer een versterkt dorp. Dat bleef zo tot Gulhabert de Castres de Heer van de streek verzocht Montségur tot hoofdstad van de ketterse kerk uit te roepen.
Aanval
Vanuit Montségur vertrok in 1242 een klein legertje, tegen de inquisiteurs Guillaume Arnaud en Etienne de Saint-Thibéry. Zij werden in Avignonnet gedood. De koning en de paus waren toen van mening dat Montségur een vijand was die beslist verslagen moest worden.
Belegering
Montségur mag dan een ligging hebben die het kasteel bijna onneembaar maakte, zoiets heeft echter ook een nadeel: het moet bevoorraad worden. Dat is een zwak punt bij een belegering. De belegering van Montségur heeft geduurd van de zomer van 1243 tot 1 maart 1244. Pierre de Mirepoix dwong toen een wapenstilstand van 15 dagen af.
Overgave
De katharen stonden toen voor de keuze tussen het afzweren van hun geloof of de brandstapel. 225 katharen zijn hun geloof trouw gebleven en kozen ervoor levend verbrand te worden. De plaats waar die brandstapels gestaan hebben, heet nu 'Prat des Crémats'. Dat betekent 'Weide der Verbranden'.
De klim
Het kasteel van Montségur bereik je klimmend. Het is een klim van 200 meter over een zig-zag-weggetje van haarspeldbochten. De stenen van het pad kunnen glibberig zijn als het geregend heeft, zorg dus voor goede wandelschoenen. Neem drinken mee, want boven is alleen de ruïne, er zijn geen consumpties te verkrijgen. Helemaal aan het begin van het pad staat een gedenksteen voor de Katharen, een klein stukje verder kun je een kaartje kopen....