Het dorp Reduzum in Beeld

Rorthahusum is een dorp dat behoorde tot de gemeente Boarnsterhim in de Nederlandse provincie Friesland. Vanaf 1 januari 2014 maakt Reduzum deel uit van de gemeente Leeuwarden. Van oorsprong zou Reduzum een terpdorp zijn aan de oude Middelzee. Sinds 1989 is de officiële naam van het Friestalige dorp: Reduzum. Sommige historici menen dat de naam is afgeleid van Raarderahuzum, de Rauwerder huizen. De oudste papieren melding van Reduzum – geschreven als Rorthahusum - dateert van 1389. Uit bodemvondsten blijkt dat het dorp Reduzum veel en veel ouder moet zijn.

Rorthahusum - Reduzum

In de Nederlandse provincie Friesland ligt Rorthahusum (Reduzum). Reduzum is een dorp in de gemeente Boarnsterhim. Tot de gemeentelijke herindeling in 1984 maakte Roordahuizum (voorheen ook Rorthahusum of Rauwerdahuizum) deel uit van de voormalige gemeente Idaarderadeel. Reduzum (voorheen Rorthahusum, Rauwerdahuizum, Roordahuizum) is als terpdorp ontstaan aan de boorden van de vroegere Middelzee. Sinds 1989 is de officiële naam het Friestalige dorp: Reduzum. Sommige historici menen dat de naam is afgeleid van Raarderahuzum, de Rauwerder huizen. Anderen wijzen op de familienaam Roorda, een naam die omstreeks 1400 ook wel geschreven werd als Rortha of Rowertha.

Terpdorp

Het dorp Reduzum telt ongeveer 1100 inwoners. Van oorsprong zou Reduzum een terpdorp aan de oude Middelzee zijn geweest. Daar waar nu de kerk staat lag ooit een terp. De eerste bewoners van deze zelf gegraven verhoging waren op deze verhoging (terp) veilig voor het water van de Middelzee.

Ontstaan van de dorpsnaam Reduzum

De meningen zijn verdeeld over waar de naam Reduzum aan is ontleend. Sommige historici menen dat de naam is afgeleid van Raarderahuzum, de Rauwerder huizen. Anderen wijzen op de familienaam Roorda, een naam die omstreeks 1400 ook wel geschreven werd als Rortha of Rowertha. Niemand weet het ook nu nog echter zeker.

Bekende pleisterplaats

De meeste bekendheid kreeg Reduzum nadat in 1828 de weg van Leeuwarden naar Heerenveen geplaveid werd. Vooral De Grutte Trije Romers, langs de weg van Leeuwarden naar Sneek, werd een bekende pleisterplaats. Nog drukker met diligences werd het daar toen deze weg iets werd omgelegd naar de tegenwoordige Snekerhoek en vandaar werd doorgetrokken naar Zwolle.

Het Fries Rundvee Stamboek en Fries Paarden Stamboek

Door de centrale ligging van Reduzum en de sterke betrokkenheid van het dorp met de boerenstand, werd in hotel “De Grutte Trije Romers” in 1879 het Fries Rundvee Stamboek en het Fries Paarden Stamboek opgericht. Kort daarop, in 1890, stichtten enkele veehouders en landeigenaren de coöperatieve zuivelfabriek “De Eendracht”. Rond de eeuwwisseling was een groot deel van de veehouders aangesloten. Door schaalvergroting is de fabriek in 1962 weer gesloten. Het pand deed lange tijd dienst als opslagplaats voor kaas. Van 1972 tot 1999 was de oude fabriek in gebruik van het internationaal transportbedrijf Van der Werff.

Sportverenigingen

Sportief hebben de Redústers zich altijd enorm geweerd. Schaatsenrijden, eierzoeken, kaatsen, gymnastiek, volleybal, korfbal en tennis worden er sinds mensenheugenis intensief beoefend. Vooral de korfbalvereniging behaalde in de tweede helft van de twintigste eeuw grote triomfen op het hoogste niveau.

Hervormde Kerk

Het oudste gebouw in Reduzum is de Nederlands Hervormde Kerk. De Nederlands Hervormde Kerk is gebouwd in de 13e eeuw. Door de aanstelling van predikant Andreas Harca werd de Nederlands Hervormde Kerk eind 16de eeuw een zelfstandige hervormde gemeente. Er wordt van uitgegaan dat de kerk misschien is ontstaan als huiskapel bij het stamhuis van het geslacht Aytta. De kerk en de 19de eeuwse toren zijn in 1983 gerestaureerd. Van de Roomse tijd zijn alleen muren en enkele grafstenen overgebleven. De kerk bevat stucwerk uit de vorige eeuw en heeft een prachtig orgel. Dit orgel, het eerste orgel (1784) in een hervormde kerk in Friesland, was een pronkstuk van Albertus van Gruisen.

De Blauwe Tent

Een nog grotere bekendheid kreeg Reduzum in 1906. Toen stond de sociaal erg bewogen dominee Benjamin Boers in het dorp als predikant. De dominee was een hartstochtelijk strijder voor de verheffing van de arbeidersklasse en voor de geheelonthouding. Door de geheelonthouders is in dit voorheen rode, dat nu een blauw dorp werd, mede op voorspraak van dominee Boers, een chauffeurscafé gesticht. Het in die tijd en ook nu nog zeer bekende chauffeurscafé aan de Overijsselsestraatweg 6, met de passende naam de “Blauwe Tent”, wordt ook door de huidige uitbaters nog steeds geen alcohol geschonken.

Woningbouw

Reduzum is de laatste jaren flink uitgebreid door woningen in een nieuwe woonwijk. Deze woonwijk is bijna geheel aan open water gelegen. Mede door de particuliere initiatieven in het dorp, gecoördineerd door Dorpsbelang, is in het uitbreidingsplan van Reduzum een goed voorbeeld van geïntegreerd wonen gerealiseerd. Naast koopwoningen staan er ook zogenaamde zorgwoningen. Dit met het doel om de ouderen van Reduzum zolang mogelijk in het eigen dorp zelfstandig te laten functioneren.

Jachthaven

Door particulier initiatief is er in Reduzum een jachthaven aangelegd met dertig ligplaatsen. Ook is er ten behoeve van de pleziervaart een verbinding gegraven van het Zwin naar de Zwette. Door de verbinding van de Zwin met de Zwette zijn deze historische wateren zeer aantrekkelijk geworden voor de kleine pleziervaarders en is Reduzum voor de recreanten ook via het water veel toegankelijker geworden.

Dorpsbeheer

Reduzum speelde op het gebied van experimenteel zelfbestuur een voortrekkersrol. Dit leidde er in 1995 toe dat Reduzum als dorp, als eerste in Friesland, een bepaalde vorm van zelfbeheer kreeg. Toen bleek dat dit zelf bestuur binnen de gemeente Boarnsterhim goed functioneerde en voordelen had, kregen ook andere kernen in Boarnsterhim dorpsbeheer.

Energiebesparing

De Stichting Doarpsmûne Reduzum heeft als doelstelling: “verbetering van het milieu, bevordering van energie besparing en het gebruik van duurzame energie in de dorpen Reduzum, Idaerd en Friens”. De Stichting Doarpsmûne Reduzum stimuleert daardoor al jaren diverse vormen van energiebesparing en het gebruik van duurzame energie. De Stichting Doarpsmûne Reduzum exploiteert daarvoor een windmolen en heeft zonnecollectoren geplaatst op het dak van de basisschool, de sportzaal en de sportkantine.