Dwars door Cuba: Isla de la Juventud

Wie Cuba echt volledig wil gezien hebben, dient toch één keer het hoofdeiland te verlaten en een tocht te ondernemen naar Isla de la Juventud. Het eiland wordt bitter weinig bezocht door toeristen, heeft nochtans een aantal culturele en vooral natuurlijke trekpleisters en toont daarenboven Cuba in al zijn echtheid.

Schateiland ?

Isla de la Juventud, letterlijk vertaald het Eiland van de Jeugd, maakt deel uit van de republiek Cuba en is het grootste eiland van de Archipel de los Cannareos, gelegen ten zuiden van het hoofdeiland van Cuba, midden in de Caribische Zee. Een tweede gekend eiland van dezelfde archipel is Cayo Largo (del Sur), een klein langgerekt eilandje met parelwitte stranden en een kleurrijke onderwaterwereld, een ideaal vakantieparadijsje dus.

Het zogenaamde Eiland van de Jeugd kreeg zijn huidige naam pas in 1978 nadat in de jaren 1960 en 1970 vele duizenden jongeren naar het tot dan toe dun bevolkte eiland trokken om er te studeren en te werken op de zogenaamde landelijke scholen. Deze scholen hadden als opzet de jeugd te leren dat er niet alleen moet gestudeerd en gedacht worden maar dat er ook handenarbeid nodig is. Op de landelijke scholen werd er effectief gestudeerd en een paar uur per dag werkten de studenten in boomgaarden of op het land. Als eerbetoon aan al die jongeren die naar het eiland trokken om er vrijwillig in dat systeem te gaan functioneren werd het eiland herdoopt tot Isla de la Juventud, het Eiland van de Jeugd. Voorheen heette het Isla de Pinos (eiland van de pijnbomen) omwille van het grote aantal naaldbossen dat er te vinden was. Tussen de 16de en de 18de eeuw was het eiland echter – net zoals zoveel eilandjes in de Caraïben toen – een schuilplaats voor heel wat (beruchte) piraten zoals bijvoorbeeld Francis Drake, Henry Morgan en Thomas Baskerville. Zij noemden het in die tijd Papegaaieneiland en de plaats inspireerde R. L. Stevenson dan ook tot het schrijven van zijn verhaal Schateiland.

Ballingsoord van Fidel Castro

Wie het eiland wil bezoeken, kan erheen varen met één van de ferrys die op en af varen tussen Surgidero de Batabanó (aan de zuidkust van de provincie Havana) en Nueva Gerona, de hoofdplaats van Isla de la Juventud, of kan erheen vliegen vanuit Havana. Hoe dan ook, de verkenning begint in Nueva Gerona, de hoofdplaats (met ongeveer 15.000 inwoners – van de in totaal 75.000 op het eiland).

Die verkenning zal hoogstwaarschijnlijk voor de meeste mensen beginnen bij een tweetal bezoeken die in verband staan met twee befaamde ballingen die ooit op het eiland terechtkwamen, namelijk José Marti en Fidel Castro. Een jonge José Marti (nog een tiener !) schreef in 1869 (in volle onafhankelijkheidsstrijd) een aantal anti-koloniale teksten en de Spanjaarden lieten hem oppakken en veroordelen tot zes jaar dwangarbeid. Na een tijdje in een steengroeve te hebben gewerkt in de buurt van Havana werd Marti naar het – toen nog – Isla de Pinos gedeporteerd waar hij negen weken doorbracht in de Finca El Abra. Die Finca is vandaag de dag nog te bezoeken, op een boogscheut van Nueva Gerona.

De tweede bekende balling die op het eiland terechtkwam was niemand minder dan Fidel Castro zelf. Na de mislukte aanslag op de Moncada-kazerne in 1953 werd hij gevangengezet in de zogenaamde “modelgevangenis”, Presidio Modelo, iets buiten Nueva Gerona. Het bouwwerk bestaat uit vier cirkelvormige blokken waarin de kleine cellen in vijf verdiepingen boven elkaar gerangschikt liggen. Eén bewaker in het midden van het gebouw kan rondom rond alle cellen in het oog houden, zo klinkt het. De gevangenis werd gebouwd onder dictator Gerardo Machado tussen 1926 en 1931. Fidel Castro bleef in deze gevangenis opgesloten tot mei 1955, wanneer toenmalig dictator Batista een algemene amnestie afkondigde (in de hoop de goedkeuring van het volk te krijgen over zijn eigen legitimiteit). Na zijn vrijlating trok Castro naar Mexico waar hij zijn volgende stappen ging voorbereiden. De Presidio Modelo is in elk geval een ietwat grimmig maar desalniettemin intrigerend en interessant bezoek.

Ongerepte natuur in overvloed

De meeste mensen zullen echter naar Isla de la Juventud trekken met een aantal natuur-punten op het agenda. De hele zuidkant van het eiland wordt immers bedekt door het tweede grootste moerasgebied van Cuba (na het schiereiland van Zapata in de provincie Matanzas, zie het artikel Dwars door Cuba: de zuidkust van Matanzas), de Ciénaga de Lanier. De ondergrond van het eiland bestaat grotendeels uit poreus kalkgesteente waarop weinig gewassen gedijen. Mangrove is alomtegenwoordig langs de kust, stugge struiken in het binnenland. Het is één van de weinige plaatsen van Cuba waar de zo gekende suikerrietplantages nooit gedijden. De natuur is dan ook koning in dit gebied. Herten en ander wild kan gezien worden, iguana’s, landkrabben en heel wat vogels kunnen de bezoeker met hun verschijning verrassen. En muggen natuurlijk. Wie naar het zuidelijk deel van Isla de la Juventud trekt, kan zich maar beter voorbereiden: lange pijpen, lange mouwen, muggenmelk, vliegenmepper. De enige wegen die het gebied doorkruisen brengen de bezoeker tot bij een paar plaatsjes die wel het einde van de wereld lijken. Eentje is Punta del Este, waar de gelijknamige grot is terug te vinden, Cueva de Punta del Este. Hier vond men in 1910 een aantal grotschilderijen die erop duiden dat de inheemse indiaanse bevolking hier reeds aanwezig was. Meer dan 200 pictogrammen zijn teruggevonden op de wanden en het plafond van deze grot en men denkt hier te maken te hebben met een soort zonnekalender.

Aan het andere uiteinde van het eiland, het zuidwesten, komt de bezoeker na een rit door onbewoond en ongerept gebied bij het plaatsje Cocodrilo, een dorp met een 750-tal inwoners die alleen maar van visvangst kunnen leven, iets anders is er immers niet. Het plaatsje werd oorspronkelijk uit de grond gestampt door een aantal Britse inwijkelingen van de Kaaiman-eilanden en misschien spreekt hier of daar iemand wel nog wat Engels. De kustlijn laat grillige rotsformaties zien, kleine inhammen en een azuurblauwe zee. Niet moeilijk dat Stevenson hierop zijn Schateiland baseerde.

Duiklocatie met topklasse

En natuurlijk blijft Isla de la Juventud een trekpleister voor duikers. De onderwaterwereld rondom het eiland heeft de naam één van de mooiste duikplaatsen van Cuba te zijn. Wie zin heeft om deze wereld onder het zeeniveau te gaan verkennen, trekt best richting Hotel Colony (aan de westkust). Hier immers vinden we een duikschool die dagelijks duikexcursies organiseert om een aantal van de meer dan 50 benoemde duikplaatsen te gaan ontdekken. De koraalformaties, gevormde tunnels en groot zeeleven zijn er allemaal topklasse.
© 2011 - 2024 Youriblieck, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Cuba Crisis (1962)Achteraf gezien was het ongetwijfeld de meest spannende gebeurtenis tijdens de Koude Oorlog; Amerikaanse en Russische sc…
Fidel Castro, schurk of staatsman?Fidel Castro, schurk of staatsman?De guerrillastrijder Fidel Castro heerste van 1959 tot 2008 als opperbevelhebber van Cuba, sinds 1976 ook als staatsman.…
Dwars door Cuba: Granma in de geschiedenisDe provincie Granma is op Cuba misschien wel één van de provincies met het hoogste aantal historische plaatsen. Van de k…

Maaskantje; het dorp van New KidsMaaskantje; het dorp van New KidsTot voor kort had nooit iemand van Maaskantje gehoord. In het Brabantse dorpje ging het leven rustig zijn gangetje. Dit…
Dwars door Cuba: het Oude Havana voorbijWie voor de eerste keer Havana bezoekt zal zich uiteraard toeleggen op het Oude Havana (zie artikel De pleinen van het O…
Youriblieck (78 artikelen)
Gepubliceerd: 17-01-2011
Rubriek: Reizen en Recreatie
Subrubriek: Bezienswaardigheden
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.