Klooster Ter Apel: levendig kloostermuseum

Klooster Ter Apel: levendig kloostermuseum Het smalste stukje Groningen, ingeklemd tussen Drenthe en Duitsland, herbergt sinds de 15de eeuw een plek waar gastvrijheid en gemeenschapszin centraal staan: Klooster Ter Apel. Er wonen geen kruisheren meer, maar de sfeer van eeuwen her is nog altijd voelbaar in het gebouw, dat nu een museum en expositieruimte is. Klooster Ter Apel werd tussen 1465 en 1561 gebouwd, nadat ene Jacobus Wiltingh, pastoor in Garrelsweer en vicaris in Loppersum, zijn nederzetting Apell aan de Orde van het Heilig Kruis had geschonken, onder voorwaarde dat zij er een klooster zou stichten. Het Ordebestuur benoemde het Kruisherenklooster Sint Gertrudis in Bentlage tot moederklooster en stuurde vier priesters en enkele lekenbroeders naar Apell. De bewoners van Klooster Ter Apel waren kanunniken (wereldlijke geestelijken) en vormden vanaf het begin een actieve en sociale gemeenschap. Ze boden gastvrijheid aan pelgrims en zieke mensen, bewerkten het land, bakten brood en brouwden bier.

Priester of dominee?

In 1593 veroverde de protestantse Willem Lodewijk van Nassau het gebied en moesten de katholieken hun geloof afzweren. De laatste prior van Ter Apel werd dominee, maar kon evengoed nog jarenlang zijn katholieke gang gaan tijdens de eredienst. Hij wist niet hoe hij als dominee te werk hoorde te gaan! Overigens is het min of meer te danken aan de overgang naar het protestantisme dat het kloostercomplex goed behouden is gebleven. Het deel van de kerk dat vroeger bestemd was voor wereldlijke bezoekers (omwonenden, pelgrims en handelslieden) is nog altijd in gebruik als kerk.

Wisselexposities

Klooster Ter Apel had in de loop der eeuwen geregeld te maken met natuurgeweld en moest dan herbouwd of gerepareerd worden. Of afgebroken, wat de westgevel in 1755 overkwam. Toch is veel behouden gebleven. Het werd in de eerste helft van de vorige eeuw gerestaureerd en onlangs is het oorspronkelijke vierkant hersteld door de nieuwbouw van de westgevel: modern, maar passend in de historische sfeer. De nieuwe vleugel herbergt wisselende exposities van religieuze kunst en/of moderne kunst uit de omgeving.

Middeleeuwse kloostersfeer

Voor de verstilde sfeer van het middeleeuws klooster kun je terecht in de kerk en de historische vleugels. Deze vormen het kloostermuseum. Wandel vanuit de vroegere wachtkamer (nu receptie en kloosterwinkel) de kruisgang in, met zijn fraaie kruisbogen. Je passeert de kapittelzaal, waar vroeger werd vergaderd en gekapitteld (gestraft) en waar je nu een film kunt bekijken over het klooster. Na het voorportaal en de sacristie (waar de priesters hun rijk geborduurde kerkgewaden aantrokken) kom je in de gotische kanunnikenkerk. Hier vind je onder meer hoge gewelven, beschilderde ramen en fraaie eikenhouten koorbanken. Van recente datum is het Mariabeeld, waarbij bezoekers een kaarsje kunnen branden: bewijs van oplevende spiritualiteit in Nederland.

Niet aankomen!

Aan de andere kant van de dubbele muur halverwege de ruimte bevindt zich de lekenkerk, voor wereldlijke bezoekers. Die mochten daar (staand) de mis bijwonen. Grenzend aan de tweede oorspronkelijke kruisgang vind je het vroegere gastenverblijf, de kamers van de prior en de subprior en de refter (nu kloostercafé). Hier onder meer exposities over glasblazen, winnen en mengen van pigmenten en brandschilderen, activiteiten die hier vroeger plaats vonden. De binnentuin herbergt de kruidentuin, waar zo’n 130 soorten worden geteeld: geneeskrachtige kruiden, kruiden voor het op smaak brengen van het eten en kruiden voor het maken van pigmenten. Je mag ze bekijken, maar beter niet aanraken. Er zijn uiterst giftige soorten bij!

Leven in het klooster

Klooster Ter Apel ademt steeds meer de sfeer van het vroegere klooster. Op zolder zijn de kloostercellen, ziekenzaal en het scriptorium terug gekomen. Je snuift er de geur van wierook op en kunt er Gregoriaanse muziek beluisteren. Het bier wordt volgens het oude recept gebrouwen en ook de Kruisherencake en Monnikenkoek komen opnieuw uit de oven. Te proeven in het kloostercafé en te koop in de winkel. De productie vindt overigens niet meer in Klooster Ter Apel zelf plaats.

Praktische informatie

Boslaan 3-5
9561 LH Ter Apel
0599 – 58 13 70
website klooster
di-zo 10-17 uur (zo vanaf 13 uur; zomervakantie tot 18 uur én open op maandag)
toegang: € 4 - € 7,50 (gratis met Museumkaart)


In de omgeving

  • In de omgeving kun je mooie wandelingen maken in het Kloosterbos, onder meer het Kanunnikenpad (4 km) of een wandeling van 12 kilometer door de Ter Apeler bossen.
  • Met de fiets? Volg de fietsroute langs interessante ‘kloosterplekjes’: waar visten de kruisheren, waar graasden hun schapen en waar brouwden zij hun bier?
  • Leuk idee voor een dagtocht: ‘Van klooster tot Abdij’: met bezoek aan het klooster en een middeleeuwse kerk, een boottocht met een snikke, een fietstocht, het proeven van streekspecialiteiten en een diner (€ 45, zie website voor meer informatie).

Meer kloosters

Nog meer lezen over verblijven in kloosters? Bekijk de special 'Spiritueel logeren'.
© 2009 - 2024 Tinekez, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Carnaval in Ter Apel Groningen - Troapler KarnavaalCarnaval in Ter Apel Groningen - Troapler KarnavaalTer Apel, in het oosten van de provincie Groningen, is een van de katholieke enclaves in het noorden. Er wordt uitbundig…
Wandelen van klooster tot klooster met de WandelmaatWandelen van klooster tot klooster met de WandelmaatBen je graag samen met anderen actief en wil je wel eens kennis maken met het leven in een klooster? Dan is een korte va…
Zwitserland: werelderfgoed; Klooster St.Johann in MüstairHet klooster van St. Johann in Müstair is ruim 1000 jaar oud, tenminste de eerste stichting dateert van voor die tijd. I…
Trappistenbier ZundertVrijdag 29 november 2013. Dit is de dag waarop de gemeente Zundert weer een aanwinst rijker is, namelijk trappistenbier…

De stad ValenciaValencia heeft 86 musea en veel kunstgalerieën. De Spaanse stad is ook beroemd om zijn torens en de prachtige kathedraal…
De Hollandse Waterlinie: het natte hart van NederlandDe Hollandse Waterlinie: het natte hart van NederlandNog nooit gehoord van inundatievelden, ‘verboden kringen’ en accessen? Dan is het tijd om kennis te maken met de Holland…
Tinekez (92 artikelen)
Laatste update: 24-02-2014
Rubriek: Reizen en Recreatie
Subrubriek: Bezienswaardigheden
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.