Garnalen vissen op een paard in zee; uniek in de wereld!

Vis wordt gevangen door moderne viskotters. Toch is er ook een traditionele vorm van vissen, die anders dan met een schip uitgeoefend wordt: de paardenvisserij. Deze manier van vissen vindt plaats langs de Belgische kust, tussen ruwweg Nieuwpoort en de Panne aan de Frans-Belgische grens. Vissen in deze vorm wordt vrijwel alleen beoefend door enkele echte liefhebbers. Paardenvissen is leuk voor de toeristen en in tegenstelling tot de mechanische visserij ver op zee, met eigen ogen te volgen. De vissers zijn gedreven mensen, met behalve liefde voor de zee ook voor het paard.

Paardenvissers centrum Oostduinkerke

Oostduinkerke aan de Vlaamse kust is dé plaats om paardenvissers aan het werk te zien. Al sinds de 16e eeuw wordt deze manier van vissen hier beoefend. De paardenvissers trekken met grote trekpaarden, het zeewater van de Noordzee in om garnalen te vangen. Een voorwaarde om de paardenvisserij uit te oefenen is dat er een vlak strand is. Dit stuk strand mag maar langzaam in zee aflopen. Dit is bij Oostduinkerke het geval. Ook ontbreken hier golfbrekers en zijn er geen pieren die de zee insteken.

Vissen met een trekpaard in zee: uniek in de wereld!

Het is natuurlijk veel makkelijker en minder arbeidsintensief om geld te verdienen in bijvoorbeeld het toerisme. Maar juist dat zelfde toerisme zorgt er voor dat een kleine club liefhebbers deze vorm van vissen blijft uitoefenen. De toerist wil “beleving”, en dat is in het geval van de paardenvisserij bij uitstek het geval. Bovendien, na afloop garnalen kopen die zojuist gekookt zijn: verser kan het niet!

Ezels en paarden

Een paard wordt overal ter wereld ingezet om diverse werkzaamheden te vergemakkelijken voor de mens. Dit wordt ook gedaan in deze vorm van visserij. Het kan zonder paard, maar langdurig met een net slepen over de bodem is zwaar. In de periode tussen de beide Wereldoorlogen zijn er ook ezels gebruikt. Deze dieren zijn taai en rustig van karakter. Dit laatste is bij een paard niet altijd het geval, want dit dier vertoont regelmatig schrikreacties en kan op de vlucht slaan. Doordat men een bepaald soort netten gebruikt is de ezel afgevallen voor deze vorm van vissen. Het dier is hier niet geschikt voor en men gebruikt het Brabantse trekpaard.

Het seizoen van de paardenvisserij aan de Belgische kust

Het eigenlijke seizoen is het voor- en najaar. In de winter is het water van de Noordzee te koud en zijn er (te) weinig garnalen te vangen. Het tegenovergestelde is in de zomer het geval. Het zeewater is dan vaak wat te warm, waardoor de garnalen ook wegblijven van de kust en het diepere en koudere water opzoeken. In het voor- en najaar kan men de vissers aan het werk zien. Speciaal voor de toeristen is er dan ook regelmatig sprake van demonstraties.

De visserijmethode

Het vissen vindt plaats in een kort tijdsbestek. Rond de uren van het laag water. De vissers gaan met hun paard en wagen vanuit de stalling naar de zee. De kar is nodig om de visserijbenodigdheden mee te nemen. Kenmerkend voor de vissers is de gele oliejas (regenkleding) die ze altijd aan hebben. Aangekomen bij de zee worden de paarden gereedgemaakt voor de visserij. Men gebruikt een net, met aan beide zijden van de opening een plank. Als het paard door de zee gaat lopen, zorgt de trekkracht van het paard ervoor dat het net zich opent. De visser zit op het paard en zorgt ervoor dat het paard niet verder dan de romp in het water gaat. Een rondje duurt ongeveer een half uur.

Sorteren van de vangst

Het sorteren van de vangst gebeurt op het strand. Nadat paard en visser uit het water komen wordt het net op het strand geleegd. Behalve garnalen wordt er ook wat anders gevangen. Deze bijvangst wordt gesorteerd en vervolgens terug in zee uitgezet. Het is de paardenvisser immers alleen om de garnalen te doen. Daarna gaat de visser weer terug de zee in om nog een ronde te doen.

Verse garnalen

Het is traditie van de paardenvissers om hun vers gevangen garnalen direct na de vangst te koken. Dit gebeurt thuis in ketels. De op zee op een viskotter gevangen garnalen worden na de vangst ook gekookt. Dit gebeurt op zee in ketels met zeewater. De paardenvissers koken hun gevangen garnalen in water waar men wat zout aan toevoegt. Elke visser heeft een eigen recept. Dit recept wordt gebruikt als marketingtool om de waar aan te prijzen als de beste. Het is dan ook mogelijk om bij de vissers thuis de garnalen, amper afgekoeld en vers, te proeven en te kopen. De restjes worden vaak gebruikt om een vissoep van te maken.

Garnalen pellen

Als de garnalen gekookt zijn moeten ze nog worden gepeld. Dit kan men thuis zelf doen of men koopt gepelde garnalen. Garnalen pellen is niet voor iedereen weggelegd. Het is een arbeidsintensief kunstje, waar heel wat uurtjes in gaan zitten voor men dit onder de knie heeft. Leuk om te doen maar de meesten kiezen toch voor de optie om gepelde garnalen mee naar huis te nemen.

Bijverdienste

Van garnalenvissen op een paard kun je niet bestaan. Daarom hebben de vissers nog een andere vorm van inkomsten. Het zijn puur de echte liefhebbers die dit doen. Ze hebben naast deze hobby allemaal een andere baan die voor het hoofdinkomen zorgt. Voorwaarde is wel dat men makkelijk weg kan als het tij(d) is. De vissers hebben dan ook een baan waarbij ze hun tijd zelf kunnen indelen en weg kunnen om garnalen te gaan vangen wanneer dit nodig is.

Paardenliefhebbers

Een visser ben je in hart en nieren. Een paardenliefhebber ook. Als beiden in je genen zitten ben je een geboren paardenvisser. Vaak gaat het ambacht over van vader op zoon. Vissen heb je in je vingers of niet en een paard aanvoelen is ook niet voor iedereen weggelegd. Heel belangrijk is dan ook dat de visser een band van vertrouwen heeft met zijn paard. De zee is en blijft onvoorspelbaar en een paard schrikt snel van onverwachte gebeurtenissen. Allebei dienen ze dan ook blindelings op elkaar te kunnen vertrouwen.