30 jaar slapen in Kasteel Westhove

“Het lot der kasteelen is evenmin te voorzien of te voorspellen als dat der menschen”, schreef de bekende Bosboom-Touissant in 1882. “Toch geven wij de hoop niet op, dat Westhoven nog eenmaal eene bestemming erlangen zal die aan zijn grootsch verleden beantwoordt.” Of zij helemaal haar zin heeft gekregen valt te betwijfelen. Het is inmiddels 30 jaar geleden dat het betoverende kasteel Westhove in een jeugdherberg veranderde en sinds tien jaar valt het slot onder Stayokay. Het slot ziet er nog even magisch uit als een paar eeuwen geleden. De slotgracht rimpelt, de gordijnen hangen voor de boogvormige ramen en soms zie je nog steeds een ridder op zijn paard voorbij galopperen. Nee geen spook natuurlijk, maar iemand gekleed in de klederdracht van toen.

Heropend

Bijna tien jaar geleden galoppeerde er een paard van een heuveltje af. Op zijn rug zat een heuse ridder. Hij had de sleutel van het kasteel bij zich. Bij het ophaalbruggetje nam staatssecretaris Van der Laan van cultuur, in een 21e-eeuws outfit, de sleutel in maart 2005 over. Hiermee verklaarde zij toen der tijd Kasteel Westhove heropend.

Restauratie

Na bijna twintig jaar was het in 2004 tijd voor een grote verbouwing. Voordat Stayokay de jeugdherberg in 2005 echt kon heropenen, moest er eerst een heleboel gebeuren. De buitenkant is even betoverd gebleven als dat het was, maar het Walcherse slot heeft in 2004, tien jaar geleden, aan de binnenkant een ingrijpende restauratie ondergaan. Zo zijn oude balken verwijdert, muren waterpas gemaakt en het voorzieningsniveau is van hedendaags niveau. Het kasteel kreeg daarmee een duidelijke bestemming.

Mottekasteel

Voordat Kasteel Westhove een hostel van Stayokay werd, had dit kasteel al vele tijdelijke bewoners gehad. Van adellijke heren tot bleekneusjes en rugzaktouristen. Het slot en de omgeving trekt al eeuwen lang veel diverse mensen aan. Het begon allemaal in de Romeinse tijd. Toen lag er nabij de plek van het kasteel een belangrijke havenstad. Het verkeer en de handel vanuit die stad waren gericht op Engeland. Echter dreigde er jaren later gevaar vanuit de Noormannen. Daarom werd er omstreeks 900 een ringwalburcht opgeworpen ter bescherming.
Naast de ringwalburcht werd er ook een Mottekasteel op de plaats van een oud Romeins Castellum gebouwd. Een aantal jaren geleden is er een replica van dit Mottekasteel in de tuin van Kasteel Westhove gebouwd.

Prinsen

De naam ‘Westhove’ wordt voor het eerst genoemd in 1277. De heren van de abdij van Middelburg hebben het kasteel dan in bezit als jachtslot. Tot de zestiende eeuw was het slot hun eigendom. Bisschop Nicolaas de Castro schreef in 1562 over zijn bezit: “Een zeer aangename plaats, waar alles heel smaakvol en voortreffelijk is ingericht. Dat huis heeft heel mooie kamers en wandelplaatsen, die goed genoeg zouden zijn om een prins te ontvangen.”

Dat laatste is ook diverse malen gebeurd. Zo verbleef onder andere graaf Floris V er in 1290, was Karel de Stoute er in 1460, Filips de Schone in 1500 en kwam Keizer Karel V er zelfs diverse malen tussen 1515 en 1540.

Watergeuzen

Ook onder de Watergeuzen was Kasteel Westhove gewild. Alleen dan wel met andere bedoelingen. Ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog was Westhove nog steeds in handen van de Middelburgse abt Nicolaas Castro. Aangezien Middelburg en de Abdij spaansgezind waren, werden er op Westhove ook Spaanse soldaten gelegerd. Het overige Walcheren was aanhanger van Willem van Oranje.

In 1574 veroverden de Watergeuzen het kasteel nadat zij eerst Middelburg in hebben genomen. Daarbij ging een groot gedeelte van het slot door de brand verloren. Zo sneuvelden onder andere de achterzijde en de beide zijvleugels. Het kasteel wat daarna overbleef, is het slot wat er nu nog van over is. Namelijk het voorplein, de voorburcht en de slotgracht. De rest is verloren gegaan.
Nadat Willem van Oranje Middelburg en Walcheren had veroverd, werden alle kerkelijke bezittingen van de abdij, waaronder ook Kasteel Westhove, verkocht.

Heropbouw

Bijna een eeuw lang werd er niks meer aan het kasteel gedaan en brokkelde het langzaam verder af. Pas in de zeventiende eeuw werd kasteel Westhove weer herbouwt op de oude ruïne. Het werd toen een gigantisch, groot buitenhuis met grote tuinen en zichtlijnen in alle richtingen, ook naar zee.
Het uitgebreide lusthof werd toen bewoont door rijke VOC-families, waaronder de familie van Reigersberg. Zij hebben de grote windwijzer in de vorm van een reiger nagelaten. Deze is nog steeds te bezichtigen bij het kasteel.

Uitbreiding

Bijna een eeuw later, in de achttiende eeuw, werd het kasteel verder uitgebreid met een koetshuis, stallen en een oranjerie. Tegenwoordig is museum Terra Maris in de oranjerie gevestigd. Dit was voorheen het Zeeuws Biologisch Museum. Terra Maris is het Zeeuwse museum voor natuur en landschap. Het museum heeft een afwisselende, levendige tentoonstelling die bezoekers meeneemt door de geschiedenis van het Zeeuwse landschap. Van de dynamische natuur van de Delta tot de honderden dorpen die in de loop van de eeuwen door het water van de kaart zijn geveegd.

Herstellingsoord

Vanaf het begin van de twintigste eeuw heeft het kasteel als herstellingsoord voor kinderen gediend. In 1926 gaf de laatste gravin, van Lynden, hier toestemming voor. Het kasteel was toen bijna op zijn eind, maar door een grote opknapbeurt kon het slot blijven voor de kinderzorg. ‘Bleekneusjes’ uit Middelburg en Vlissingen konden hier weer op kracht komen. Voor de verzorging van deze kinderen werden ongetrouwde meisjes uit de omgeving aangenomen.

Opnieuw verwoest

Later in de twintigste eeuw, tijdens de tweede wereld oorlog, werd kasteel Westhove opnieuw ernstig beschadigd. Ondanks deze beschadigingen is er na de bezetting van de Duitsers niets aan de uiterlijke vorm van het kasteel veranderd. In de jaren vijftig is die schade voor een groot deel hersteld. Zo is men in 1948 begonnen met de renovatie van de buitenkant. In 1977 werd ook de hele binnenzijde opgeknapt. Sindsdien is het kasteel binnen en buiten meerdere malen ingrijpend gerenoveerd. Net zoals in 2004.

De oudste bewoner

Het is jammer dat de Hollandse linde, een oude boom pal voor het kasteel, niet kan praten. Anders zou er nu veel meer over Kasteel Westhove te vertellen zijn. De markante boom is een kruising van de winterlinde en de zomerlinde. Ze zeggen dat de boom ruim 700 jaar oud is en in ongeveer 1309 is geplant. Alle gebeurtenissen die in en rondom Westhove hebben plaatsgevonden, heeft deze boom meegemaakt. De monumentale boom heeft inmiddels wel aardig wat hulpmiddelen gekregen om de gespleten stam bij elkaar te houden, maar hij bloeit nog steeds ieder jaar.

Vandaag de dag

Sinds 1985 is het kasteel als jeugdherberg ingericht en sinds tien jaar is het onderdeel van Stayokay. Door een kamer te huren kun je even het idee hebben dat je ook een kasteelheer of dame bent. Ondanks alle verwoestingen en veranderingen door de loop van de eeuwen heen, blijft het een magisch kasteel.

Aan de restanten is te zien dat het ooit een machtig kasteel moet zijn geweest. Die indruk wordt bevestigd wanneer je naar de vele prenten kijkt die het kasteel in de loop der tijden uitbeelden. Maar van het middeleeuwse kasteel met voorburcht, hoofdgebouw, met slotgrachten, wallen, bruggen, poorten en torens is niet heel veel overgebleven. Het kasteel is zo vaak verbouwd dat er van het origineel niet echt veel meer te vinden is.