Zuiderzeemuseum: leven langs de binnenzee

Nog altijd varen er vissersboten over het IJsselmeer en gaan vissers via de sluizen in de Afsluitdijk op visvangst in de Noordzee. Maar met het gereedkomen van de dijk in 1932 kwam er toch een eind aan een groot deel van de bedrijvigheid in steden en dorpen aan de voormalige Zuiderzee. Op zoek naar nostalgie? Breng een bezoek aan het Zuiderzeemuseum. Met de verandering van de Zuiderzee in het IJsselmeer kwam er een eind aan de talrijke overstromingen door hoge waterstanden in de Noordzee. Er was geen getij meer en het water werd langzaam zoet. De steden en dorpen aan het water moesten een nieuwe bestemming zoeken. Die vonden ze vaak in het toerisme en de pleziervaart. Nog altijd vind je in plaatsen als Edam, Elburg en Stavoren zeilmakers en winkels in scheepsbenodigdheden, maar de koopwaar is met name gericht op klanten met een zeil- of motorjacht. Wil je meer weten over het ambachtelijk maken van zeilen, manden, kuipen, touwen en netten, zoals het vroeger was, dan is een dagje naar het Zuiderzeemuseum een absolute must.

Ambachtelijke activiteiten

Het museum is direct aan het IJsselmeer gelegen. In de geest van het al langer bestaande Arnhems Openluchtmuseum zijn er ‘buurtjes’ nagebouwd van steden en dorpen langs de Zuiderzee, vaak met bestaande historische huizen, schuren en werkplaatsen. Binnen demonstreren vaklieden en vrijwilligers de oude ambachten, maar ook kun je zien hoe men hier vroeger leefde, werkte, winkelde en naar school ging. Zo kun je ‘op’ Urk zien hoe de was wordt gedaan, een brief aan de koningin wordt geschreven, koolmoes en gebakken vis worden klaargemaakt en de vuurduvel gestookt met turf. In Barradeel is de visroker aan het werk. En in Wieringen droogt, zuivert en verwerkt men zeewier.

Boeiende exposities en demonstraties

Uitstapjes naar niet aan de Zuiderzee gelegen plaatsen worden niet geschuwd. De ‘huisvrouw’ woont in Zoutkamp (aan de Lauwerszee), het schooltje staat in het Friese Kollum en in Paessens-Moddergat (aan de Waddenzee) zoet men het vaak wat zoute regenwater tot drinkwater.
Behalve authentiek ingerichte gebouwen vind je er interessante exposities. Zoals over de opkomst van Volendam en Marken als internationale toeristenbestemming, eerst voor kunstenaars, later voor bijna elke toerist. Of over de productie van kalk uit schelpen, het leven in West-Friesland tijdens de Bronstijd en het waterbeheer in de omringende polders voor de afsluiting van de Zuiderzee. Je kunt demonstraties bijwonen, maar ook zelf de handen uit de mouwen steken. Zo is er elke dag een schoonschrijfles in de school.

Speciaal voor kinderen

Het Zuiderzeemuseum is ook een leuke bestemming voor kinderen. In de familietentoonstelling Reis rondom de Zuiderzee zijn allerlei leuke hands-on activiteiten voor het hele gezin; stel zelf een Hindelooper interieur samen, doe mee aan de Zuiderzee karaoke battle, speel een tafelvoetbalwedstrijd tussen de blauwen tegen de rooien en doe mee aan de kennisquiz over de Zuiderzee. Een speelse wijze om de topstukken uit de collectie, persoonlijke verhalen en interactieve opstellingen over het leven aan de voormalige binnenzee en het huidige IJsselmeer te ervaren.

Binnenmuseum

Minder bekend is het binnenmuseum. Hier vind je onder meer maritieme schilderijen, houten schepen en wisselende exposities over Nederlandse kunst, mode, design en erfgoed op de grens van land en water, de strijd tegen het water en het vervoer over water. Na een bezoek aan het binnenmuseum loop je zo de historische stad Enkhuizen binnen en kun je bij het NS-station eventueel weer op de boot naar het parkeerterrein stappen.

Meer informatie

Wierdijk 12-22
1601 LA Enkhuizen
0228 – 35 11 11
Zuiderzeemuseum
open: dagelijks 10 – 17 uur
nov-mrt: alleen binnenmuseum en buitenmuseum als wandelpark (geen activiteiten)
toegang: € 7,80 - € 13 (parkeren: € 5) (Museumkaart geldig).

Praktische tips

• Het leukst is het om per boot naar het buitenmuseum te gaan. Vanaf de parkeerplaats langs de Zijlweg en NS-station Enkhuizen vaart regelmatig de museumveerboot naar de aanlegsteiger. De overtocht is inbegrepen bij de toegangsprijs. Onderweg heb je mooi zicht op historisch Enkhuizen.
• Op diverse plaatsen in het buitenmuseum kun je iets eten en drinken. Het leukst is café-restaurant Hindeloopen, gevestigd op de dijk langs het IJsselmeer. In dit gereconstrueerde Hindelooper huis kun je onder meer verse pannenkoeken eten. Bij de bakkerij uit Hoorn kun je lekkere broodjes kopen, zoals Enkhuizer krentenmik
• Mooi weer en zin om te picknicken? Neem zelf je lunch mee en eet ‘m op in het natuurgebied (rechtsaf bij de steiger van de veerboot). Hier vind je tevens bloemen, planten en vogels uit het Zuiderzeegebied. De picknickplaats bevindt zich op het uiterste puntje, met een panoramisch uitzicht over het water.

Durgerdammer IJsvissers

Het Zuiderzeemuseum besteedt in de collectie ook aandacht aan de gruwelijke avonturen van Klaas Bording en zijn twee zonen. Deze Durgerdammer vissers overleefden in de winter van 1849 twee weken op een ijsschots in de Zuiderzee, voordat zij, meer dood dan levend, ter hoogte van Vollenhove werden gered.

Lees verder

• De Durgerdammer ijsvissers: overleven op een ijsschots